De tien oudste familiebedrijven

Elke dag schrijft de Kamer van Koophandel nieuwe bedrijven in het register bij. Sommige blijken echte blijvers. Opmerkelijk genoeg zijn de tien oudste ondernemingen van Nederland alle familiebedrijven. De tien koesteren hun ambachtelijkheid zonder dat dit ten koste gaat van innovatie.

1. Touwfabriek G. van der Lee uit Oudewater, opgericht in 1545. Hoewel de touwfabriek tegenwoordig is gespecialiseerd in het maken van kernen voor staalkabels, rekkers voor zware sleepverbindingen en het importeren van standaard touw, maakt Van der Lee ook nog steeds touw op de oude ambachtelijke wijze. De 350 meter lange lijnbaan is de enige in Europa die nog in gebruik is.

2. Tichelaars Koninklijke Makkumer Aardewerk- en Tegelfabriek uit Makkum, opgericht in 1594. Jan Tichelaar (47), dertiende generatie, vindt dat een familiebedrijf steeds de bakens moet verzetten om te overleven. Zijn bedrijf begon met de productie van bakstenen en dagelijks aardewerk, maar maakt nu sieraardewerk. De twee pijlers van het bedrijf zijn vakmanschap en keramische kennis. Tichelaar doet actief aan productontwikkeling en creëert zelf een markt. Hoewel de familie een rendabele onderneming nastreeft, beschouwt Tichelaar het behouden en ontwikkelen van het vakmanschap als hoofddoel. Op de tweede plek komt de shareholders value.

3. Koninklijke Klokkengieterij Petit & Fritsen uit Aarle-Rixtel, opgericht in 1660. Voor Frank Fritsen is de sleutel van het bedrijfssucces “oprechtheid”. Fritsen, de zestiende generatie, beschouwt ook het feit dat de aandelen niet verwaaid zijn, als een sterk punt. “Veel familiebedrijven zijn ter ziele gegaan omdat er teveel aandeelhouders waren die er iets uit wilden halen.” Zelf kocht hij zijn vader en broer uit. Over de opvolging is Fritsen duidelijk. “Al wat je moet doen, gaat fout.” Het zou mooi zijn als een van zijn twee kinderen  de klokkengieterij zou voortzetten, maar een verplichting is het niet.

4. Van Eeghen Groep uit Amsterdam, opgericht in 1662. Voor Willem van Eeghen, de veertiende generatie, speelt de factor familie zeker een rol in het succes van het internationale handelshuis. “Familie is bereid om offers te brengen in minder florissante tijden. Zeker in familiebedrijven die twee à drie generaties oud zijn, is er een zekere bereidheid om genoegen te nemen met een niet optimaal dividend. In structuurvennootschappen daarentegen wordt voortdurend naar de aandeelhouders gekeken.” Het archief van Van Eeghen telt 150 meter. “Ik kijk nog wel eens hoe voorouders handelden in crises zoals de Franse Revolutie of de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog.”

5. Bavaria uit Lieshout, opgericht in 1680. De bierbrouwer uit het Brabantse Lieshout is de tweede grootste bierbrouwer van Nederland. Het door de familie Swinkels gerunde familiebedrijf troeft de concurrentie dikwijls af door innovaties, zoals het brouwen van hoogwaardig pilsener (1924), het toevoegen van een eigen bottelarij (1934) of het ontwikkelen van alcoholvrij malt-bier (1978).

6. Nolet Jeneverstokerij-Distilleerderij uit Schiedam, opgericht in 1691. Het beroemdste product is de Ketel 1 graanjenever, naar eigen zeggen “het best bewaarde geheim van Schiedam”. Al tien generaties achtereen wordt dit distilleerproces van grondlegger Joannes Nolet doorgegeven van vader op zoon.

7. Koninklijke De Kuyper uit Schiedam, opgericht in 1695. “De Kuyper is 100% familiebedrijf”, schrijft deze onderneming uit jeneverstad Schiedam op haar website. Al in de vroege negentiende eeuw exporteren de Schiedammers hun product. In de 20e eeuw gaat De Kuyper likeuren maken en zich ook op de binnenlandse markt richten.

8. C. de Koning Tilly uit Haarlem, opgericht in 1696. Directeur-eigenaar Rudy van Dobben is de enige die de receptuur van Haarlemmerolie, het oudste verpakte geneesmiddel van Europa, kent. Van Dobben koestert het op perkament geschreven recept. Zijn kinderen willen niet in de zaak, maar wat hem betreft blijft de Haarlemmerolie altijd bestaan: “Niet door vererving, wel door verwerving.”

9. Vergeest Metaalbewerking uit Druten, opgericht in 1700. Zijn voorouders waren hoefslagers voor boeren, zijn grootvader Arnoldus Vergeest mechaniseerde het bedrijf in de vorige eeuw. Kleinzoon Nol Vergeest, die samen werkt met zijn vrouw Miranda Theunissen, register-accountant, maakt nu de staalconstructies en beplating van complete bedrijfshallen.

10. Koninklijke Joh. Enschedé uit Haarlem, opgericht in 1703. Dit bedrijf drukt geld, postzegels en waardepapieren voor tientallen landen. Nog altijd is Joh. Enschedé een familiebedrijf: de aandelen zijn voor 65% in handen van de familie, de resterende 35% zijn ondergebracht in een investeringsmaatschappij. Aan het hoofd van het bedrijf staat sinds 1991 geen Enschedé meer.

(Verschenen in Seriously, een relatiemagazine van Theodoor Gilissen, augustus 2009. Geproduceerd door vdBJ Communicatie Groep.